หลังการผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า อยากกลับมาเล่นกีฬาได้อีกครั้ง ควรได้รับการฟื้นฟูการบาดเจ็บที่ดี

การฉีกขาดหรือการยืดของเอ็นไขว้หน้า (ACL) เป็นการบาดเจ็บที่พบบ่อยที่สุดของหัวเข่า และมักมีการบาดเจ็บของโครงสร้างอื่นๆร่วมด้วย เช่น กระดูกอ่อนข้อต่อ (articular cartilage), หมอนรองกระดูก (meniscus) หรือเอ็นอื่นๆ ผู้ได้รับการบาดเจ็บของ ACL มักจะเกิดความกังวลกับอาการเจ็บที่เกิดขึ้น หลายคนที่เคยได้รับการบาดเจ็บนี้ หลังเข้ารับการผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า มีคำถามเกิดขึ้นว่า….

และคำถามอีกมากมายที่เกี่ยวกับการฟื้นฟูเอ็นไขว้หน้า(ACL) ปัญหาเหล่านี้แก้ไขได้ด้วยการเข้ารับการออกกำลังกายฟื้นฟูการบาดเจ็บ ซึ่งเป็นสิ่งคัญที่จะทำให้หัวเข่ากลับมาแข็งแรงและใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพอีกครั้งในบทความนี้เบสท์อัพคลินิกได้รวมข้อมูลต่างๆ เพื่อตอบคำถามและคลายข้อสงสัยหลังผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า หรือ ACL ( Anterior Cruciate Ligament) ไว้ให้คุณแล้ว

ผู้ที่ได้รับการผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า ต้องได้รับการฟื้นฟูอย่างไร

1-2 สัปดาห์แรก หลังผ่าเราจะเน้นลดบวม ยกขาสูง กระดกข้อเท้าขึ้นลงเพิ่มการไหลเวียนเลือด หากใครมีอาการบวมที่เข่าข้างที่ผ่าไม่ต้องตกใจ ในช่วงแรกจะมีอาการบวมซึ่งอาการบวมจะค่อยๆลดลง 2-3 เดือน แต่ในขณะเดียวกัน เราก็ควรเพิ่มการเคลื่อนไหวของข้อเข่า ควรฝึกเหยียดเข่าให้สุดตั้งแต่ในช่วงแรก ส่วนเรื่องการงอเข่าในช่วงแรกๆเราจะงอแทบไม่ค่อยได้ ให้ฝึกงอเข่าที่ได้ อาจจะมีเจ็บบ้าง

ช่วงเดือนแรกหลังผ่า เราจะฝึกให้ปล่อยไม้เท้าให้เร็วที่สุด ฝึกลงน้ำหนัก ออกกำลังกายกล้ามเนื้อหน้าขา กล้ามเนื้อหลังขา กล้ามเนื้อรอบๆเข่า ฝึกย่องอเข่า ฝึกยืนขาเดียว หรือฝึกท่าออกกำลังกายต่างๆ ในมุมที่ทำไหวซึ่งนักกายภาพจะเป็นคนประเมินและแนะนำรายบุคคล ในขณะเดียวกันก็ยังควรฝึกเพิ่มมุมงอเข่าให้มากขึ้น

เดือนที่ 2 เราจะเริ่มฝึกเพิ่มความหนักของท่าออกกำลังกาย เช่น ฝึกย่อในมุมที่ลึกขึ้น ฝึกขึ้นบันไดฝึกลงบันได ฝึกเพิ่มความยากในการงอเข่า ฝึกย่องอเข่าใส่น้ำหนัก ฝึกกล้ามเนื้อสะโพกด้วยท่าออกกำลังกายต่างๆ แตกต่างตามความสามารถของแต่ละคน�

เดือนที่ 3-4 เราจะเริ่มฝึกให้กล้ามเนื้อออกแรงได้เต็มที่มากขึ้น ท่าออกกำลังกายแต่ละท่าก็จะมีความหนักขึ้น เริ่มใส่น้ำหนักในท่าออกกำลังกายต่างๆ เริ่มฝึกกระโดดเบาๆ ตารางฝึกก็จะแตกต่างกันรายสัปดาห์

เดือนที่ 5-6 เริ่มฝึกทักษะทางกีฬามากขึ้น เริ่มจ๊อกกิ้งฝึกวิ่งได้แล้ว ตารางออกกำลังกายฟื้นฟูจะเข้มข้นแตกต่างกันตามบุคคล

ระหว่างการเข้าโปรแกรมการฟื้นฟู เราจะมีการทดสอบความแข็งแรงของกล้ามเนื้อหน้าขา ทดสอบด้วยเครื่องวัดแรงเตะ เปรียบเทียบกับข้างที่ไม่ผ่า วัดแรงเตะทุกๆ 2 สัปดาห์ เพื่อปรับโปรแกรมให้หนักขึ้นตามเป้าหมายของผู้ที่เข้ารับการฟื้นฟู

เดือนที่ 7 ขึ้นไปประเมินความสามารถก่อนกลับไปเล่นกีฬา หากทดสอบแล้วยังไม่ผ่านก็ควรฝึกเพิ่มต่อเช่น ทักษะทางกีฬา ฝึกกระโดดเปลี่ยนทิศทาง วิ่งเปลี่ยนทิศทางเร็วๆ เป็นต้น

ปัจจัยที่ทำให้การฟื้นฟูไปได้ช้า มีอะไรบ้าง

1. ไม่กล้าเคลื่อนไหว ไม่กล้างอเข่าไม่กล้าเหยียดเข่า�

หลายๆเคสมีอาการเข่าติด เนื่องจากในช่วงแรกหลังผ่าไม่กล้าที่จะขยับไม่งอไม่เหยียด เวลามาพบกายภาพก็จำเป็นต้องดัดเข่า แก้ไของศาที่ติดซึ่งใช้เวลาค่อนข้างนานหากเข่าติดไปแล้ว คนไข้เองก็จะมีอาการเจ็บ ในขณะเดียวกันหากเราฟื้นฟูได้ดี ฝึกงอเหยียดตั้งแต่ช่วงแรกๆ ทำให้งานของนักกายภาพก็จะง่ายขึ้น สามารถฝึกให้คนไข้ทำท่าออกกำลังกายต่างๆได้เลยโดยที่ไม่ต้องกังวลเรื่ององศาที่ติด มีการฟื้นฟูได้เร็ว สามารถเริ่มการฟื้นฟูในขั้นตอนอื่นๆได้เลย เช่น เริ่มฝึกย่อเข่าได้เลย ฝึกขึ้นลงบันไดได้เลย

2. ไม่กล้าลงน้ำหนัก เพราะเข่าบวมกลัวจะบวมเพิ่มขึ้น

ในเรื่องอาการการบวม เป็นปกติที่ช่วงแรกบางคนอาจจะบวมน้อย บางคนก็อาจจะมีบวมมาก ซึ่งโดยเฉลี่ย 2-3 เดือน กว่าอาการบวมนั้นจะลดลงหลายคนตกใจเมื่อเห็นเข่าบวมจึงไม่กล้าลงน้ำหนัก งอเจ็บ เหยียดไม่ได้ก็ไม่ลงน้ำหนัก ซึ่งทำให้การฟื้นฟูล่าช้า หลายเคสผ่านไป 2เดือน ยังติดไม้เท้าไม่กล้าลงน้ำหนัก หรือลงเดินแบบไม่เต็มที่ ในทางกลับกันหากคนไข้กล้าลงน้ำหนักในช่วงแรกๆหลังผ่าตัด จะทำให้การฟื้นฟูก้าวหน้าไวกว่าเคสอื่นๆ ในกรณีที่ผ่านไปหลายเดือนแล้วแต่ยังไม่กล้าลงน้ำหนักอาจจะต้องพูดคุยกันเพิ่มเติมเพื่อสร้างความมั่นใจ นักกายภาพเราจะอธิบายให้ฟังถึงวิธีการฟื้นฟูในแต่ละขั้นตอนและตั้งเป้าหมายด้วยกัน

คำถามที่พบบ่อย หลังผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า (ACL)

ผ่าตัดมาแล้วมีโอกาสขาดซ้ำหรือไม่

ตอบคำถาม : หนึ่งในปัจจัยที่ทำให้หลายๆเคสต้องผ่าซ้ำหลายๆรอบ คือ การฟื้นฟูที่ไม่เพียงพอ เช่น ผ่ามาแล้ว 4 เดือน กลับไปเตะบอล, ผ่ามาแล้ว 1 ปี ฟื้นฟูไม่ดีกลับไปเล่นกีฬาแล้วขาดซ้ำ ดังนั้นขั้นตอนการฝึกการฟื้นฟูเราจึงจำเป็นต้องมีความหนัก เบสท์อัพคลินิกจะมีการทดสอบหลายอย่างเพื่อประเมิน เช่น การวัดแรงเตะ เปรียบเทียบกันของแรงทั้ง 2 ข้าง ควรแตกต่างกันไม่เกิน 10% การทดสอบกระโดดด้วยขาข้างเดียวต่อเนื่อง กระโดดเปลี่ยนทิศทาง กระโดดลงจากที่สูง เป็นต้น

นานแค่ไหนถึงกลับไปเล่นกีฬาได้

ตอบคำถาม : โดยเฉลี่ยคนทั่วไปที่สามารถกลับไปเล่นได้ หากมีการฟื้นฟูที่ดีพอ ประมาณเดือนที่ 7 ขึ้นไป ทั้งนี้ขึ้นกับหลายปัจจัย เช่น การเตรียมความพร้อมที่ดีก่อนผ่าตัด การวางโปรแกรมการฟื้นฟูที่ดีหลังผ่าตัด คนไข้ที่เบสท์อัพคลินิกหลายเคสที่มาฟื้นฟู ตั้งแต่หลังผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า (ACL) ในระยะแรก สามารถกลับไปวิ่งจ๊อกกิ้ง (Jogging) และกระโดดได้เดือนที่ 3 เริ่มกลับไปซ้อมบาสได้เดือนที่ 6 ทั้งนี้ขึ้นกับกีฬาและปัจจัยของแต่ละคนอีกด้วย

มาพบนักกายภาพจะต้องทำอะไรบ้าง

ตอบคำถาม : หลักๆ จะเป็นเรื่องของการฝึกออกกำลังกาย ฟื้นฟูร่างกายตามปัญหาที่ตรวจพบ เบสท์อัพคลินิกจะมีการตรวจประเมินก่อนว่าอยู่ระยะไหน ยังทำอะไรไม่ได้ ทำอะไรได้แล้ว และนักกายภาพของเราก็จะออกแบบตารางออกกำลังกายฟื้นฟูให้ โดยมีการปรับความหนักให้เข้ากับกิจกรรม ปรับตารางให้เหมาะกับรายบุคคล ซึ่งเราจะมีการปรับตารางทุกๆสัปดาห์ ตั้งเป้าหมายไว้ด้วยกัน ทดสอบแรงทุกๆ 2 สัปดาห์ และพูดคุยถึงปัญหาหรือสิ่งใดที่ยังควรต้องฝึกเพิ่มเติมอีกด้วย

หลังผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า เมื่อไรถึงทำกายภาพบำบัดได้

ตอบคำถาม : หลังผ่าตัดเอ็นไขว้หน้ามาแล้ว สามารถทำกายภาพบำบัดได้ตั้งแต่สัปดาห์แรกหลังการผ่าตัดได้เลย หากได้การทำกายภาพบำบัดได้ตั้งแรกช่วงแรกหลังการผ่าตัด จะช่วยป้องกันเข่าติดได้ ป้องกันกล้ามเนื้อลีบได้ และมั่นใจในการลงน้ำหนักมากขึ้น

ผ่ามาหลายเดือนแล้วยังกระโดดไม่ได้เพราะอะไร

ตอบคำถาม : การเตรียมที่ดีก่อนผ่าตัด และเข้ารับโปรแกรมฟื้นฟูได้เร็วหลังผ่าตัด มีการวางโปรแกรมแต่ละสัปดาห์อย่างเข้มข้น เพื่อพัฒนาศักยภาพนักกีฬาในแต่ละชนิด หลายคนมีปัญหาไม่สามารถกลับไปเล่นกีฬาได้เหมือนเดิม การเพิ่มองศาการงอเข่าอาจไม่เพียงพอต่อการฟื้นฟู เพราะฉะนั้นการตรวจประเมินที่แม่นยำ นำไปสู่การวางแผนฟื้นฟูที่มีประสิทธิภาพ เพื่อเป้าหมายของคนไข้ เบสท์อัพคลินิกของเราพร้อมให้คำปรึกษาและช่วยฟื้นฟูให้อย่างเต็มประสิทธิภาพ

ใครที่ผ่าตัดเอ็นไหว้หน้า (ACL) มาแล้วยังไม่สามารถลงน้ำหนักได้เหมือนเดิม เข่ายังติด กลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ไม่เหมือนเดิม สามารถปรึกษา Best up clinic เพิ่มเติมได้เลย ติดต่อนัดหมาย

เบสท์อัพ คลินิกกายภาพบำบัด  เมืองเอก รังสิต

“เราไม่ใช่แค่ลดปวด แต่เราพัฒนาคุณภาพการเคลื่อนไหว”

ปรึกษา นัดหมาย หรือสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม Tel : 061 636 5950

กภ. ภิษัชกานดา อาภรณ์พัฒนพงศ์